Giới thiệu
Ẩn mình giữa thôn Phú Ân Nam 4, xã Diên An, huyện Diên Khánh, Miếu Trịnh Phong là nơi nhân dân Khánh Hòa tưởng nhớ Bình Tây Đại tướng Trịnh Phong – người thủ lĩnh nghĩa quân Cần Vương, đã kiên cường lãnh đạo cuộc kháng chiến chống Pháp vào cuối thế kỷ XIX.
Lịch sử hình thành:
Sinh ra tại Phú Vinh, Trịnh Phong là vị quan võ tài trí, từng giữ chức Đề đốc triều Nguyễn. Khi thực dân Pháp xâm lược, ông từ quan, chiêu mộ nhân dân lập “Bình Tây cứu quốc đoàn” và trở thành thủ lĩnh kháng chiến ở Khánh Hòa. Nghĩa quân dưới quyền ông đã nhiều lần đánh bại quân Pháp, làm chủ Thành Diên Khánh, thiết lập phòng tuyến khắp vùng ven biển.
Dù phong trào Cần Vương sau đó bị đàn áp, tinh thần yêu nước và hy sinh vì dân tộc của Trịnh Phong đã in đậm trong lòng người dân. Miếu thờ ông được nhân dân lập vào năm 1886, như một hình thức “che mắt” thực dân Pháp để lưu giữ linh hồn vị anh hùng.
Miếu được khởi dựng năm 1886, gắn liền với câu chuyện lưu truyền trong dân gian như sau: Chuyện kể rằng, khi Bình Tây Đại tướng Trịnh Phong thất trận, bị kẻ thù sát hại, chém đầu ở Ninh Hòa và sau đó chúng đem về giao cho Tuần vũ Khánh Hòa ở Thành Diên Khánh bêu đầu bên cầu Sông Cạn (nay là Cầu Trần Quý Cáp) để thị uy, răn đe dân chúng. Khi ấy, có một người phụ nữ tên là Trịnh Thị Xuyến, đã bí mật đem thủ cấp của ông về quê ở thôn Phú Vinh chôn cất. Trên đường đi, bà Xuyến bị theo dõi, do sợ kẻ thù phát hiện, bà vội vàng treo cái túi vải có đựng thủ cấp của Trịnh Phong lên bụi duối bên cạnh cây Dầu Đôi. Hôm sau, bà Trần Thị Đãi ở ấp Phật Tỉnh, làng Phú Ân đi qua cây Dầu Đôi bỗng hốt hoảng la thất thanh khi phát hiện thấy một túi vải đựng đầu người treo trên cây duối, nhân dân trong ấp không biết người xấu số là ai, nhưng động lòng thương xớt, nghĩ “nghĩa tử là nghĩa tận” bèn đem chôn cất tử tế và bà Trần Thị Đãi xin làng lập am để thờ.
Bẵng đi thời gian khá lâu, hầu như không ai còn nhớ đến câu chuyện trên. Bỗng vào một buổi sáng đẹp trời, có một người đàn ông đang cày ruộng thì “lên đồng”, chạy một mạch đến gốc cây Dầu Đôi rồi tự xưng mình là Trịnh Phong bị kẻ thù sát hại, bêu đầu, được bà con chôn cất, lập am thờ cúng, nay xin có lòng cảm tạ. Nói rồi người đó ngất đi hồi lâu, khi tỉnh lại, người đàn ông ấy không biết tại sao mình lại nằm ngay dưới gốc cây Dầu Đôi và cũng không rõ là mình nói những gì.
Qua câu chuyện truyền kỳ ở trên, nhân dân quanh vùng tin rằng cái đầu trong túi vải treo trên cây duối năm xưa, chính là đầu của Trịnh Phong. Và từ đó, am nhỏ bên cây Dầu Đôi được nhân dân kín đáo gọi là Miếu Trịnh Phong. Bên cạnh di tích có cây Dầu Đôi đã vài trăm tuổi gắn liền với nhiều sự kiện lịch sử của địa phương, vì vậy nhân dân thường lấy tên cây đặt cho di tích: miếu Cây Dầu Đôi và đây là tên gọi dân gian của miếu Trịnh Phong.
Sắc phong được bảo lưu tại Miếu Trịnh Phong
Miếu được vua Thành Thái thứ 13 (1901) ban tặng sắc phong cho “Đại Đức Khôi Tinh”, sau đó vào đời vua Khải Định thứ 9 (1924) tiếp tục phong tặng sắc phong với mỹ tự: Dực Bảo Trung Hưng Linh Phò Thuần Chính. Điều này cho phép chúng ta suy luận, Trịnh Phong là người lãnh đạo phong trào Cần Vương, phong trào bị thực dân Pháp đàn áp mạnh mẽ, những lãnh đạo phong trào bị địch xử trảm với mục đích uy hiếp tinh thần chiến đấu của nhân dân; lúc này triều đình phong kiến nhà Nguyễn đang lệ thuộc Pháp và bị Pháp thao túng quyền hành, do vậy một mặt triều đình chịu sự cai quản của thực dân Pháp, nhưng một mặt vẫn có cái nhìn tích cực về phong trào Cần Vương, nên các triều vua sau vua Hàm Nghi đã ban tặng sắc phong cho những nơi thờ người có công với đất nước, ngã xuống vì đất nước, nhưng lại không dám và không thể viết đích danh tên mà chỉ có thể lấy mỹ tự “Đại Đức Khôi Tinh” để hàm ý chỉ người anh hùng vì nước quên thân. Đó là điều dễ hiểu và có thể thông cảm được với các vị vua đương quyền trong giai đoạn lịch sử nhiều biến động của đất nước ta.
Miếu thờ Trịnh Phong ngày nay
Trải qua thời gian, miếu đã qua nhiều lần được tu bổ, tôn tạo. Ban đầu đây chỉ là am thờ nhỏ, được làm bằng tranh tre nứa lá. Đợt tu bổ miếu lớn nhất vào năm 2003, nhân dịp kỉ niệm Khánh Hòa 350 năm thành lập tỉnh. Miếu Trịnh Phong đã được đầu tư kinh phí tu bổ các hạng mục công trình: xây tường bao quanh di tích, nghi môn, bái đường, chánh điện, nhà Đông. Năm 2013, tu bổ phần mái, thay một số cột gỗ tại bái đường.
Ngày nay, Miếu Trịnh Phong không chỉ là nơi thờ cúng mà còn là một di tích lịch sử – văn hóa, thể hiện truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của người Khánh Hòa, và là điểm đến đầy ý nghĩa cho du khách khi ghé thăm vùng đất Diên Khánh.
Địa chỉ: 128 Đường 23/10, Xã Diên An, huyện Diên Khánh, Khánh Hòa
Place ID: ChIJ___PI4lccDERibKzGSDywdk
#vanhoa #ditichlichsu #mieuthotrinhphong #vanhoatruyenthong #vanhoanhatrang #vanhoakhanhhoa #historicalsite #culture
