Tháp Bà Ponagar

Tháp Bà Ponagar

Tháp Bà Ponagar là một quần thể đền tháp Chăm Pa tọa lạc tại phường Vĩnh Phước, TP. Nha Trang, được xây dựng từ thế kỷ VIII đến XIII, dưới vương triều Panduranga. Đây là nơi thờ Nữ thần Ponagar – Mẹ Xứ sở của người Chăm. Di tích được xếp hạng di tích quốc gia (1979) và quốc gia đặc biệt (2025).

Trong quá trình tồn tại và phát triển, cư dân cổ Chămpa đã để lại một khối lượng di sản văn hóa khổng lồ về văn hóa vật chất, tinh thần trên dải đất miền Trung và Tây Nguyên ngày nay. Những thành tựu của nền văn hóa Chămpa được thể hiện trên nhiều lĩnh vực: nghệ thuật xây dựng đền tháp; nghệ thuật điêu khắc; bia ký; chữ viết; tôn giáo tín ngưỡng …

Lịch sử hình thành:

Tháp Bà không chỉ là biểu tượng của nghệ thuật kiến trúc Chăm Pa mà còn mang ý nghĩa tôn giáo sâu sắc, phản ánh đời sống tinh thần phong phú của người Chăm. Vương quốc Chăm Pa, tồn tại từ thế kỷ thứ 2 đến thế kỷ 17, là một nền văn minh rực rỡ ở khu vực miền Trung Việt Nam.

Trong suốt thời kỳ phát triển, người Chăm đã xây dựng nhiều công trình kiến trúc độc đáo, trong đó Tháp Bà Ponagar là một minh chứng tiêu biểu. Được xây dựng vào khoảng thế kỷ thứ 8 đến thế kỷ 13,Ngôi tháp bằng gỗ trước kia thờ nữ vương Jagadharma (công chúa Tchou Koti hay Thiên Y Thánh Mẫu) (cai trị Lâm Ấp từ năm 646 đến năm 653) được Prithi Indravarman cho xây dựng lại bằng vật liệu cứng tại Aya Tră (Nha Trang), trên một ngọn đồi cao cạnh cửa sông Cái (Xóm Bóng), để thờ tượng nữ thần Bhagavati (làm bằng vàng). Năm 774, quân Nam Đảo (nay làJava , Indonesia) vào cướp phá. Đền Po Nagar, bị quân Nam Đảo phá hủy, sau đó được Satyavarman xây dựng lại bằng gạch, năm 784 thì hoàn thành và tồn tại cho tới ngày nay, nhưng cũng đã bị hủy hoại một phần đáng kể. Sau này quốc vương Harivarman I và con trai ông là Vikrantavarmman III sau này có thể đã lần lượt xây dựng thêm 5 tháp nữa.

Những cấu trúc xây dựng còn sót lại có niên đại sớm nhất, theo Trần Kỳ Phương là mandapa – nó đã được xây dựng vào thời gian nào đó trước khi có câu khắc trên bia vào năm 817, có nói tới nó. Trần Kỳ Phương cho rằng tháp nhỏ ở phía tây bắc có niên đại khoảng thế kỷ X, và ngôi tháp chính có niên đại khoảng thế kỉ XI.

Những bia ký còn sót lại ở Po Nagar cho người ta thấy được dấu vết của một quốc gia hùng mạnh đã từng tồn tại trong quá khứ.

Những bia ký còn sót lại ở Po Nagar cho người ta thấy được dấu vết của một quốc gia hùng mạnh đã từng tồn tại trong quá khứ.

Tháp Bà là nơi thờ nữ thần Ponagar, hay còn gọi là Thiên Y A Na, một vị thần mẹ được người Chăm tôn kính. Theo truyền thuyết, bà là người đã dạy dân chúng cách trồng trọt, dệt vải và sinh sống hòa thuận với thiên nhiên.

Khu di tích gồm hai phần còn lại:

1. Mandapa: Khu nhà tiếp lễ có 10 cột lớn và 12 cột nhỏ, từng có mái che, là nơi tín đồ chuẩn bị lễ vật. Kiến trúc có từ thế kỷ XI.
2. Khu đền tháp: Gồm 4 tháp chính còn lại (trong tổng số 6 tháp ban đầu):
   • Tháp Chính (Đông Bắc): Cao ~23m, thờ Nữ thần Ponagar. Bên trong có pho tượng đá được tạc lại năm 965. Trang trí phong phú, phù điêu Shiva rất đẹp.
   • Tháp Nam: Cao ~18m, thờ thần Shiva, có mái dạng chóp, đỉnh đặt linga.
   • Tháp Đông Nam: Nhỏ nhất (cao ~7,1m), thờ thần Skandha – con thần Shiva.
   • Tháp Tây Bắc: Cao ~9m, thờ thần Ganesha, trang trí tinh xảo với các linh vật như chim thần Garuda, thần Kala, nữ thần cưỡi voi…

Trong đền tháp có nhiều bia ký bằng chữ Phạn và chữ Chăm cổ ghi lại công đức của các vua chúa. Ngoài ra còn có bia do Phan Thanh Giản cho dựng năm 1856.Trong các tháp Chăm, thường có thờ Linga và Yoni, biểu tượng sinh thực khí linh thiêng, tượng trưng cho mong muốn sinh sôi, phát triển và sung túc.
Ngoài ra, còn có bia ký do Phan Thanh Giản – một vị đại thần triều Nguyễn – khắc vào năm 1856, góp phần lưu giữ những giá trị văn hóa và truyền thống địa phương.

Địa chỉ: 61 Đường 2/4, Phường Vĩnh Phước, TP. Nha Trang, Khánh Hòa, Việt Nam.

Google Map

Place ID: ChIJUfK4YYxncDERfB2v8ZdvXxE

AI Menu

#tourm #diemdulich#vanhoa #ditichlichsu #thapbaponagar #vanhoatruyenthong #vanhoanhatrang #vanhoakhanhhoa #historicalsite #culture