Giới thiệu
Cách trung tâm thành phố Nha Trang khoảng 10km về phía Tây, Thành Diên Khánh không chỉ là một công trình quân sự cổ mà còn là chứng nhân cho bao biến động thăng trầm của lịch sử Việt Nam trong cuối thế kỷ XVIII – đầu thế kỷ XIX. Dù thời gian và chiến tranh đã bào mòn phần nào vẻ uy nghiêm xưa cũ, nhưng những gì còn sót lại của Thành vẫn khiến người ta không khỏi cảm phục trước tài kiến trúc và chiến lược của cha ông thuở trước.
Lịch sử hình thành:
Năm 1793, trong bối cảnh cuộc chiến giữa quân Tây Sơn và Nguyễn Ánh (sau này là vua Gia Long) diễn ra căng thẳng, vùng đất Diên Khánh với địa thế “tiến thủy – thoái sơn”, gần cửa biển Nha Trang và sông Cái, đã được Nguyễn Ánh chọn làm nơi lập căn cứ quân sự trọng yếu. Thành Diên Khánh được khởi công xây dựng ngay sau khi quân Nguyễn chiếm được vùng đất này từ tay Tây Sơn.
Người trực tiếp trông coi công việc xây thành là Hoàng tử Cảnh – con trai trưởng của Nguyễn Ánh. Việc xây thành diễn ra trong hơn một tháng với nhân lực hơn 3.000 binh lính và dân phu, chủ yếu từ Bình Thuận và Thuận Thành huy động ra.
Sau khi thành hoàn thành, Nguyễn Ánh cho dời lỵ sở của dinh Bình Khang từ Phước Đa (nay thuộc Cam Ranh) về đây. Thành Diên Khánh trở thành trung tâm chính trị, quân sự của toàn vùng Nam Trung Bộ trong suốt nhiều thập niên. Tại đây, lương thảo, khí giới được tích trữ, quân đội được điều động và huấn luyện, sẵn sàng cho các cuộc tiến công lớn của triều Nguyễn về phía Bắc.
Trong các tư liệu như Đại Nam nhất thống chí, Phương Đình dư địa chí đều có những ghi chép rất cụ thể về vị trí, kiến trúc và vai trò của Thành Diên Khánh – cho thấy tầm quan trọng đặc biệt của nơi này đối với triều đình nhà Nguyễn trong giai đoạn đầu.
Dù đã qua hơn 230 năm, những phần còn lại của thành vẫn được giữ gìn tương đối nguyên vẹn: các cổng thành vẫn sừng sững, hào nước vẫn tồn tại quanh năm, và những đoạn tường đất rêu phong vẫn như kể lại những câu chuyện bi tráng một thời.
Hiện nay, cổng Đông là nơi còn nguyên trạng và dễ tiếp cận nhất. Du khách từ Nha Trang có thể đi theo quốc lộ 1C, rẽ phải đường Lý Tự Trọng tại thị trấn Diên Khánh, đi khoảng 500m là sẽ thấy cổng thành. Đứng nơi này, nhìn ra cánh đồng và núi đồi, người ta như có thể cảm nhận được khí chất hào hùng của những đoàn quân áo vải năm xưa.
Kiến trúc kiểu Vauban – Tường thành hình rùa độc đáo
Thành Diên Khánh được xây theo phong cách Vauban – một kiểu kiến trúc quân sự nổi tiếng của Pháp thế kỷ XVII – với hình dáng lục giác không đều, mang dáng vẻ như một con rùa khổng lồ đang nằm phục giữa đồng bằng, tượng trưng cho sự trường tồn và vững chãi.
- Tường thành: Dài khoảng 2.700m, cao gần 3,5m. Mặt ngoài thành được đắp thẳng đứng, mặt trong thoai thoải để dễ di chuyển. Các góc thành được đắp nhô ra như hình mũi tên, mỗi góc đều có pháo đài góc đặt đại bác để quan sát và phòng thủ.
- Hào nước: Bao quanh ngoài thành là hào sâu từ 3 – 5m, rộng gần 20m. Nước luôn đầy quanh năm, là lớp phòng vệ quan trọng. Ngoài hào còn có trại lính, các cầu treo hoặc cầu vòm bắc qua để vào cổng thành.
- Cổng thành: Ban đầu có 6 cổng, đến năm Minh Mệnh thứ 4 (1823) còn lại 4 cổng chính: Đông – Tây – Tiền – Hậu. Trên mỗi cổng có vọng lâu để lính gác, mái uốn cong lợp ngói âm dương. Mỗi cổng đều được ghi tên bằng chữ Hán, đơn giản nhưng trang nghiêm.
- Thành bên trong: Các bậc cấp dẫn lên mặt thành được bố trí hai bên các cổng. Nội thành có những ụ đất cao dùng làm chỗ đóng quân, đặt súng đại bác, và nhiều cây gai, tre được trồng trên đỉnh tường để tăng khả năng phòng thủ.
Thành Diên Khánh được công nhận là Di tích Lịch sử – Văn hóa cấp Quốc gia, là điểm đến không thể bỏ qua cho những ai yêu thích khám phá lịch sử, kiến trúc cổ và muốn tìm về cội nguồn của vùng đất Khánh Hòa trầm tích.
Địa chỉ: Lý Tự Trọng, Thị Trấn Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa
Place ID: ChIJ71fWJ8ZdcDERliO_MUXUUs0
#vanhoa #ditichlichsu #thanhcodienkhanh #vanhoatruyenthong #vanhoanhatrang #vanhoakhanhhoa #historicalsite #culture
